Isaan | The Isaander | อีสาน | ตะวันออกเฉียงเหนือ

Nov 2, 2020
3 min

' ตี๋น้อย ' ชายผู้แสวงหารสชาติแท้ของญี่ปุ่น

เรื่องและภาพ : พิรุณ อนุสุริยา ในซอยแสงฉ่ำอุทิศ ในตัวเมืองจังหวัดอุดรธานี ปรากฏร้านอาหารญี่ปุ่นร้านเล็กๆ ที่ชื่อ LITTLE PINE TREE ร้านคูหาเดียว เปิดเป็นช่วงเวลาจำกัด ตั้งแต่ห้าโมงเย็นถึงสามทุ่ม เฉพาะในวันอังคารถึงเสาร์เท่านั้น เราอาจเรียกร้านนี้ว่า “ร้านลับ” ที่เป็นนิยมพูดถึงกันตอนนี้ ก็เป็นได้ ชายหนุ่มผู้ก่อตั้งร้าน LITTLE PINE TREE “ตี๋น้อย” ผู้เป็นเจ้าของร้าน เป็นกุ๊ก ทำอาหารทุกจานด้วยน้ำมือเขาเอง ร้านซึ่งมีรสชาติเฉพาะตัว ด้วยเมนูข้าวหน้าต่างๆ ราเม็ง และปลาย่าง ตบท้ายด้วยข

132 views0 comments

ขวัญข้าว: ดอกผลแห่งกาลเวลาค้นหาประชาธิปไตย

The Isaander

Oct 31, 2020
3 min

ขวัญข้าว: ดอกผลแห่งกาลเวลาค้นหาประชาธิปไตย

หากพูดถึงการออกมาชุมนุมประท้วงของคนเสื้อแดงในปี 2553 หลายคนคงจดจำภาพและเรื่องราวที่ถูกนำเสนอผ่านรายการโทรทัศน์ ต่างจาก “ขวัญข้าว ตั้งประเสริฐ” ผู้ใช้ชีวิตอยู่กินอยู่ม็อบในฐานะสมาชิกกลุ่มประกายไฟการละครรุ่นเยาว์ แม้การชุมนุมครั้งนั้นจะผ่านพ้นไป แต่ความสัมพันธ์ของเขากับสมาชิกกลุ่มฯ รวมถึงนักเคลื่อนไหวทางการเมืองอีกหลายคนยังคงดำเนินต่อ เวลาล่วงผ่านมากว่าสิบปี ขวัญข้าวมองเห็นความไม่ยุติธรรมที่เกิดขึ้นกับคนรอบตัวคนแล้วคนเล่า เช่นเดียวกับใครอีกหลายคน กระทั่งในวันนี้ เขาออกมาเคลื่อน

172 views0 comments

สาบ (ป) สวรรค์ เมืองแห่งการกดทับ เบียดขับ และไม่เห็นค่า

The Isaander

Oct 28, 2020
1 min

สาบ (ป) สวรรค์ เมืองแห่งการกดทับ เบียดขับ และไม่เห็นค่า

บทความโดย : พิมผกาพร พรเพ็ง ท่ามกลางบรรยากาศการเมืองคุกกรุ่น กลิ่นอุดมการณ์ต่อต้านรัฐบาล ปรากฎชัดขึ้นเรื่อยๆในเหล่ามวลชนบนท้องถนน ไม่เพียงแค่ในพื้นที่เมืองหลวงอย่างกรุงเทพมหานครเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงจังหวัดต่างๆ ทั่วประเทศอีกด้วย สำหรับคนต่างจังหวัด มากกว่าข้อเรียกร้อง 3 ประการที่กำลังถูกพูดถึงอย่างกว้างขวาง ความหวังของการเดินทางเข้าเมืองหลวงเพื่อร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการเคลื่อนไหวครั้งนี้หรือการปักหลักชุมชนในพื้นที่ของตน คงเป็นอย่างอื่นไปไม่ได้นอกจากการอยากเห็นบ้านของเรา “ดีขึ

244 views0 comments

นักเรียนขอนแก่นวิทฯ : เขาหาว่าผมเป็นแกนนำม็อบ และคุกคามผม

The Isaander

Aug 16, 2020
3 min

นักเรียนขอนแก่นวิทฯ : เขาหาว่าผมเป็นแกนนำม็อบ และคุกคามผม

“มีโทรศัพท์ โทรมาบอกผมว่า ผมจะถูกฟ้องข้อหาหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ ทั้งที่ ผมไม่เคยยุ่งเกี่ยวกับการชุมนุม ครอบครัวผมสอนให้ผมรักสถาบันฯ แต่อยู่ๆ อาจารย์ก็มาบอกว่า ผมมีชื่อเป็นแกนนำล้มล้างสถาบัน” ธนกฤต พงษ์พิศ นักเรียนชั้นมัธยมปีที่ 6 ของโรงเรียนขอนแก่นวิทยายน กล่าวกับ ดิ อีสานเด้อ ผ่านโทรศัพท์ ธนกฤต ระบุว่า ในวันศุกร์ที่ 14 สิงหาคม 2563 เวลาประมาณ 18.00 น. มีสายที่เขาไม่รู้จักโทรเข้ามายังโทรศัพท์ของเขา ระบุว่า เขากำลังจะถูกจับในข้อหาหมิ่นพระบรมเดชานุภาพหรือ มาตรา 112 ของประมวลกฎหม

339 views0 comments

Eternity Village: หมู่บ้านนิรันดร์กาลและแสงสว่างจากเบื้องบน

The Isaander

Jul 31, 2020
1 min

Eternity Village: หมู่บ้านนิรันดร์กาลและแสงสว่างจากเบื้องบน

บทวิจารณ์ศิลปะ : กฤตภัทธ์ ฐานสันโดษ หมู่บ้านแห่งหนึ่งในอำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ คงเป็นที่ที่ไม่แปลกต่างนักจากชุมชนอื่นในภาคอีสานนัก การเข้ามาเป็นแรงงานพลัดถิ่น การเคลื่อนย้ายชีวิตไปตามภาวะเศรษฐกิจเพื่อหวังทำให้ปากท้องดีกว่าที่เป็นอยู่ ดูจะเป็นเรื่องสามัญของคนภูมิภาคนี้ แต่เมื่อเพ่งไปดูองค์ประกอบในชีวิตพวกเขา ระหว่างเป็นแรงงาน ต่างมีวิถีและความต้องการไม่แตกต่างจากชนชั้นกลางในเมืองที่อาศัยอยู่ เช่นเดียวกับสิ่งที่สะท้อนในนิทรรศการภาพเขียน Eternity Village จากศิลปินร่วมส

277 views0 comments

กินลาบกับ ดิม Tattoo Colour : เรื่องที่คุณอาจไม่เคยรู้เกี่ยวกับเขา

The Isaander

Jun 11, 2020
2 min

ศบค. เคาะกินเหล้า-เบียร์ในร้านได้แล้ว!

ในวันศุกร์นี้ ที่ประชุมศูนย์บริหารสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (ศบค.) มีมติเห็นชอบให้ ยกเลิกการห้ามออกนอกเคหสถาน(Curfew)ของประชาชน และนำใช้มาตรการผ่อนปรนระยะที่ 4 แล้ว โดยจะเริ่มในวันที่ 15 มิถุนายน 2563 ขณะเดียวกัน รัฐบาลกำลังวางแผนที่จะเปิดให้ชาวต่างชาติบางประเทศเดินทางเข้ามาเที่ยวในประเทศไทยได้ในอนาคต นพ.ทวีศิลป์ วิษณุโยธิน โฆษกศูนย์บริหารสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (ศบค.) แถลงข่าวที่ทำเนียบรัฐบาล ระบุว่า ที่ประชุม ศบค. มีมติเ

12 views0 comments

"ผู้ใหญ่หำ-เฉลิมพล มาลาคำ" อำลาตำแหน่ง แย้ม “อย่าเป็นนานเกินไป เขาจะเบื่อ”

The Isaander

Jun 11, 2020
1 min

"ผู้ใหญ่หำ-เฉลิมพล มาลาคำ" อำลาตำแหน่ง แย้ม “อย่าเป็นนานเกินไป เขาจะเบื่อ”

วานนี้( 11 มิถุนายน 2563) สนุกดอทคอมรายงานว่า เฉลิมพล มาลาคำ หรือ ผู้ใหญ่หำ ศิลปินนักร้อง นักแต่งเพลง เจ้าของฉายา ‘หมอลำอัจฉริยะ’ เปิดใจครั้งแรก ภายหลังอำลาตำแหน่งผู้ใหญ่บ้าน บ้านท่าเจริญ หมู่ที่ 11 ตำบลท่าลาด อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี ส่งมอบงานให้ ภูมินทร์ มาลาคำ หรือ โอ้ ลูกชายวัย 29 ปี ที่ได้รับเลือกตั้งให้เป็นผู้ใหญ่บ้าน บ้านท่าเจริญ คนใหม่สืบสานงานต่อมากว่า 2 เดือนแล้ว เฉลิมพล ได้รับเลือกตั้งให้เป็นผู้ใหญ่บ้านมาตั้งแต่ปี 2557 ระหว่างดำรงตำแหน่ง ได้ยกเงินเดือนให้

60 views0 comments

เพื่อนวันเฉลิม : แม้วันเฉลิมเป็นอาชญากรก็ไม่ควรถูกอุ้ม

The Isaander

Jun 10, 2020
2 min

เพื่อนวันเฉลิม : แม้วันเฉลิมเป็นอาชญากรก็ไม่ควรถูกอุ้ม

ในวันพฤหัสบดีนี้ องค์กรสิทธิมนุษยชน และเครือข่ายประชาสังคมได้จัดงานเสวนา “ตามหาวันเฉลิม : ตามหาหลักประกันความปลอดภัยของประชาชน จากการถูกบังคับสูญหาย(และทรมาน) โดยผู้ร่วมเสวนาได้กล่าวถึง นายวันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ผู้ลี้ภัยไทยที่ถูกลักพาตัวในกัมพูชาเมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 2563 ว่า แม้นายวันเฉลิมจะเป็นอาชญากรก็ไม่ควรถูกลักพาตัว เนื่องจากทุกคนต้องอยู่ภายใต้กฎหมาย “ไม่ว่าจะเป็นวันเฉลิมหรืออาชญากร ก็ไม่สมควรที่จะถูกอุ้ม เพราะเรามีกระบวนการทางกฎหมาย ไม่สมควรที่จะมีใครถูกกระทำแบบน

94 views0 comments

ชวนนักศึกษาทำ เพศสื่อสาร ในพื้นที่ภาคอีสาน

The Isaander

Jun 10, 2020
1 min

ชวนนักศึกษาทำ เพศสื่อสาร ในพื้นที่ภาคอีสาน

#ข่าวประชาสัมพันธ์ #ทุนการศึกษา สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยสำนักสร้างสรรค์โอกาส (สำนัก 6) เปิดรับข้อเสนอโครงการย่อยภายใต้โครงการ “เพศสื่อสาร” โดยมีจุดประสงค์ในการผลิตบุคคลให้เป็นนักเพศสื่อสาร เพิ่มทักษะในการผลิตสื่อให้เหมาะสมกับเนื้อหาที่ต้องการสื่อสาร ให้มีความรู้และมีทักษะในการเลือกช่องทางการสื่อสารและนำกลยุทธ์ด้านการตลาดมาใช้เพื่อเข้าถึงเป้าหมายได้ และยังมุ่งเน้นให้บุคคลมีความรู้ด้าน “เพศศึกษา” มากขึ้น . เปิดรับโครงการย่อยจำนวน 45 โครงการ มูลค่าโคร

22 views0 comments

ดอนบอกให้รอฟังกัมพูชา กรณีวันเฉลิมถูกอุ้ม

The Isaander

Jun 9, 2020
2 min

ดอนบอกให้รอฟังกัมพูชา กรณีวันเฉลิมถูกอุ้ม

“ถ้าสมมติว่า คนที่อุ้มวันเฉลิมไป หรือคนที่สั่งการได้ยินได้รับรู้ บอกด้วยว่า แม่เขาอายุมากแล้ว มีลูกชายที่จะต้องเป็นหลักชัยของครอบครัว ถ้ายังมีชีวิตอยู่ปล่อยเขามา อย่างน้อยๆคนที่สั่ง คนที่ทำก็ได้สร้างความดีให้กับประเทศนี้ ผมไม่ได้คาดหวังอะไรมากมายกับชีวิตน้องคนนี้ แต่คาดหวังว่า อยากให้(วันเฉลิม)เป็นคนสุดท้าย และอย่าให้เป็นอีก มันเกินพอแล้ว” นายสมคิด เชื้อคง ส.ส. อุบลราชธานี บ้านเกิดของวันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ระบุในสภาผู้แทนราษฎร ในวันพุธนี้ นายดอน ปรมัติวินัย รัฐมนตรีว่าการ

5 views0 comments

หมู่อาร์ม ยืนหนังสือ ขอ ป.ป.ช. คุ้มครองหลังแฉทุจริตกองทัพ

The Isaander

Jun 9, 2020
2 min

หมู่อาร์ม ยืนหนังสือ ขอ ป.ป.ช. คุ้มครองหลังแฉทุจริตกองทัพ

ในวันอังคารนี้(9 มิถุนายน 2563) ส.อ.ณรงค์ชัย อินทรกวี หรือหมู่อาร์ม เข้ายื่นหนังสือต่อ คณะคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) เพื่อขอความคุ้มครองพยานในคดีที่ตนเองได้เปิดเผยการทุจริตในกองทัพบกจนอาจนำไปสู่การถูกดำเนินคดีในศาลทหาร และการข่มขู่ ด้าน ป.ป.ช. ยืนยันพร้อมคุ้มครอง ส.อ.ณรงค์ชัย แต่ต้องตรวจสอบข้อเท็จจริงก่อน ส.อ.ณรงค์ชัย อินทรกวี เดินทางไปที่ สำนักงาน ป.ป.ช. เพื่อนำรายชื่อประชาชนกว่า 7,000 คน ที่ร่วมเรียกร้องให้ ป.ป.ช. คุ้มครองตนเองในฐานะพยานที่ให้เบา

10 views0 comments

The Isaander

Jun 8, 2020
1 min

พี่สาววันเฉลิมร้องสภา กรณีน้องถูกอุ้ม

สิตานันท์ สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ พี่สาวของ วันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ผู้ลี้ภัยทางการเมือง ซึ่งถูกลักพาตัวจากที่พักในกรุงพนมเปญ ประเทศกัมพูชา ได้เดินทางเข้ายื่นหนังสือต่อ กรรมาธิการการกฎหมาย การยุติธรรม และสิทธิมนุษยชน สภาผู้แทนราษฎร(ส.ส.) เพื่อขอให้ช่วยติดตามกรณีของน้องชาย ด้าน รังสิมันต์ โรม ส.ส.บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล ในฐานะโฆษกกรรมาธิการดังกล่าว ได้เป็นผู้รับหนังสือเบื้องต้นระบุว่า จะเสนอเรื่องให้คณะกรรมาธิการพิจารณาเพื่อเชิญหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อาทิ ผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ

18 views0 comments

คนไทยยื่นหนังสือสถานทูตกัมพูชา #saveวันเฉลิม บิ๊กป้อมยันไทยประสานเขมรแล้ว แต่ไม่รู้ความคืบหน้า

The Isaander

Jun 7, 2020
1 min

คนไทยยื่นหนังสือสถานทูตกัมพูชา #saveวันเฉลิม บิ๊กป้อมยันไทยประสานเขมรแล้ว แต่ไม่รู้ความคืบหน้า

ในวันจันทร์นี้(8 มิถุนายน 2563) กลุ่มประชาชนไทยได้รวมตัวเดินทางไปยื่นหนังสือต่อสถานเอกอัครราชทูตกัมพูชา ประจำประเทศไทย เรียกร้องให้รัฐบาลกัมพูชา และไทยดำเนินการสืบหาผู้ที่ทำการลักพาตัวนายวันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ผู้ลี้ภัยทางการเมืองชาวไทย ซึ่งถูกลักพาตัวในกรุงพนมเปญ เมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 2563 ขณะที่ พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี เปิดเผยว่า ปัจจุบัน รัฐบาลไทยได้ประสานไปยังรัฐบาลกัมพูชา เพื่อตามหาตัวนายวันเฉลิมแล้ว เมื่อเวลาประมาณ 14.30 น. กลุ่มประชาชนจำนวนกว่า 10

8 views0 comments

ป้าย #Saveวันเฉลิม โผล่ที่ อนุสาวรีย์จอมพลสฤษดิ์ จ.ขอนแก่น

The Isaander

Jun 7, 2020
1 min

ป้าย #Saveวันเฉลิม โผล่ที่ อนุสาวรีย์จอมพลสฤษดิ์ จ.ขอนแก่น

สหภาพนักเรียน นิสิต นักศึกษาแห่งประเทศไทย - Student Union of Thailand เผยแพร่รูปภาพ ป้ายข้อความเกี่ยวกับวันเฉลิม มีข้อความว่า "เผด็จการสฤษดิ์สั่งประหารครูครองนักประชาธิปไตย แล้วเผด็จการคนไหนสั่งอุ้มวันเฉลิม? #Saveวันเฉลิม" "ต้องใช้เลือดเท่าไหร่ ล้างสังคมทราม" "บุคคลที่สั่งฆ่าประชาชน ไม่สมควรได้รับการเคารพสักการะอีกต่อไป!!" ทั้งนี้ยังมีการผูกโบว์สีขาวเพื่อเป็นการแสดงเชิงสัญลักษณ์ในการทวงความยุติธรรมให้กับวันเฉลิม ทั้งนี้ หลังเกิดเหตุการณ์การหายตัวไปของวัน วันเฉลิม สัตย์ศักดิ์ส

5 views0 comments

ครอบครัววันเฉลิม : ขอให้ปล่อยตัวคนรักกลับคืน จะรอคอยอย่างไม่สิ้นหวัง

The Isaander

Jun 6, 2020
1 min

ครอบครัววันเฉลิม : ขอให้ปล่อยตัวคนรักกลับคืน จะรอคอยอย่างไม่สิ้นหวัง

ในวันอาทิตย์นี้ (7 มิถุนายน 2563) สิตานัน สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ พี่สาวของต้าร์-วันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ผู้ลี้ภัยทางการเมือง ซึ่งถูกกลุ่มบุคคลใช้อาวุธลักพาตัวในประเทศกัมพูชา เมื่อวันพฤหัสบดีที่ผ่านมา ได้ออกแถลงการณ์ในนามครอบครัวถึงองค์การเรียกร้องให้ผู้ที่ลักพาตัววันเฉลิมไปปล่อยตัวเขาคืนสู่ครอบครัว และขอบคุณทุกฝ่ายที่ร่วมเรียกร้อง “ในนามของครอบครัววันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ เรามีความรู้สึกเสียใจเป็นอย่างยิ่งที่วันเฉลิม หรือต้าร์ ได้ถูกลักพาตัวโดยการถูกบังคับให้สูญหาย (EnforcedD

5 views0 comments

คนโคราช #saveวันเฉลิม รวมตัวลานย่าโมเรียกร้องความเป็นธรรม

The Isaander

Jun 6, 2020
1 min

คนโคราช #saveวันเฉลิม รวมตัวลานย่าโมเรียกร้องความเป็นธรรม

ในช่วงเย็นของวันอาทิตย์นี้ (7 มิถุนายน 2563) #ทีมเราไปต่อนครราชสีมา จัดกิจกรรมรวมตัว “ทวงความเป็นธรรมให้วันเฉลิม” เรียกร้องให้ยุติการใช้ความรุนแรงและยุติการคุกคามนักกิจกรรมและนักเคลื่อนไหวทางการเมืองทุกคน “อย่าให้ชีวิตที่มีคุณค่าและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ถูกกระทำเยี่ยวเศษฝุ่นที่พัดปลิวไปตามลมแห่งอำนาจอยุติธรรม เพียงเพราะแค่เห็นต่างทางการเมือง” ข้อความจากแฟนเพจ Korat No เผด็จการ ระบุ โดยกิจกรรมวันนี้ จัดขึ้นในเวลาประมาณ 18.00-19.00 น. ณ ข้างลานอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี (ย่าโม) มี

6 views0 comments

The Isaander

Jun 6, 2020
1 min

Where is Wanchalerm?

Where is Wanchalerm? ภาพคอลลาจ: สะท้อนเหตุการณ์ วันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ผู้ลี้ภัยทางการเมือง ถูกอุ้มหายไปขณะพำนักอยู่ในกัมพูชา จาก Isaan Autonomous #TheIsaander #ICantBreath #BlackLivesMatter #WanchalearmLifeMattered #WhereisWanchalerm

8 views0 comments

#saveวันเฉลิม : อดีตรอง ผอ.ข่าวกรองแห่งชาติชี้ “ข่าวอุ้มวันเฉลิมเป็น Fake news”

The Isaander

Jun 6, 2020
1 min

#saveวันเฉลิม : อดีตรอง ผอ.ข่าวกรองแห่งชาติชี้ “ข่าวอุ้มวันเฉลิมเป็น Fake news”

นันทิวัฒน์ สามารถ อดีตรองผู้อำนวยการสำนักข่าวกรองแห่งชาติ เขียนข้อความผ่านเฟซบุ๊คส่วนตัวในวันอาทิตย์นี้ (7 มิถุนายน 2563) ชี้ว่า คนไทยอย่าเพิ่งด่วนสรุปเรื่องการอุ้ม ต้าร์-วันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ผู้ลี้ภัยทางการเมืองในประเทศกัมพูชา และข่าวดังกล่าวน่าจะเป็นเฟคนิวส์ นันทิวัฒน์ ใช้เฟซบุ๊คส่วนตัว Nantiwat Samart เขียนข้อความถึงกรณีการอุ้มวันเฉลิมโดยระบุว่า วันเฉลิมถูกอุ้มจริงหรือไม่ ไม่มีใครรู้ แต่ชี้ว่า วันเฉลิมไม่มีสถานะเป็นผู้ลี้ภัยทางการเมือง “อย่าด่วนสรุป ขอย้ำอีกครั้ง วั

17 views0 comments

The Isaander

Jun 4, 2020
1 min

พบป้าย "อุ้มเขาทำไม" ที่กาฬสินธุ์

วันนี้(5 มิถุนายน 2563) พื้นที่จังหวัดกาฬสินธุ์ บริเวณทางเข้าตัวเมือง มีการรายงานพบเห็นป้ายโปสเตอร์ข้อความพร้อมรูปภาพของนายวันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ ที่พึงถูกอุ้มหายไปที่พนมเปญ ประเทศกัมพูชาเมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 2563 โดยรายละเอียดในป้ายมีข้อความว่า "อุ้มเขาทำไม ? Missing วันเฉลิม สัตย์ศักดิ์สิทธิ์ อายุ 37 ปี ชาวอุบลฯ ถูกอุ้มหายที่พนมเปญ ขณะลี้ภัยทางการเมือง" ป้ายดังกล่าวติดอยู่ตามบริเวณริมถนนเลี่ยงเมืองจังหวัดกาฬสินธุ์ซึ่งเป็นถนนสายหลักเข้าสู่ตัวจังหวัด เหตุก

24 views0 comments