หมุดฝังกับบางสิ่งที่หายไป ที่อาจไม่เคยอยู่ในสายตา
“การฝังหมุดก่อกำเนิดรัฐธรรมนูญที่คณะผู้ก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครองได้ชุมนุมกันกระทำ เมื่อวันที่ 10 เดือนนี้เปนเหตุการณ์ที่จับใจตรึงใจประชาชนทั่วหน้า หมุดนั้นแทนดวงใจของบรรดาท่านวีระบุรุษแห่งวันที่ 24 มิถุนายน ซึ่งเมื่อก่อกำเนิดรัฐธรรมนูญแล้ว ก็ฝังดวงใจไว้ในรัฐธรรมนูญ ท่านเหล่านั้นไม่เพียงแต่จะก่อกำเนิด ยังตามพิทักษ์รักษารัฐธรรมนูญตลอดเสมอไปด้วย”
(กุหลาบ สายประดิษฐ์ ,2479)
______________________________________
"อาจไม่เคยอยู่ในสายตา เหมือนเธอไม่รู้ว่ากำลังหายใจ .."
ผมนึกถึงท่อนเปิดเพลงหนึ่งของคณะดนตรีโมเดิร์นด็อก พลันฮัมคำร้องไว้ในห้วงความคิด หลังเห็นปรากฏการณ์ข่าวนั้นในช่วงกลางเมษาฯ ช่วงเวลาที่อุณหภูมิการเมืองระอุร้อนเร่าไม่ต่างจากลมฤดูกาล
ด้วยไม่รู้สึกแตกต่างจากขวบปีก่อนนี้ หรือต่อให้เป็นอีกปีข้างหน้า บริเวณถนนใกล้ลานพระบรมรูปฯ เมื่อปฎิทินล่วงเข้า 24 มิถุนายน - ทุกปีจะมีภาพคณะบุคคลกลุ่มหนึ่งมาร่วมวางพวงมาลา แสดงความรำลึก ต่อเหตุการณ์เมื่อกว่าแปดทศวรรษที่แล้ว ซึ่งพบว่าสองสามปีให้หลัง การรำลึกเช่นว่านั้น เป็นที่สนใจแก่เจ้าหน้าที่ผู้เข้ามาอาสากอบกู้”ความสุข”ให้คนในประเทศเสียเหลือเกิน
แม้เกิดไม่ทัน แต่ทำไมหนุ่มสาวคราวเราจะไม่รู้ว่าสิ่งสิ่งนั้นมีอยู่ อาจด้วยศึกษาด้านประวัติศาสตร์มาบ้าง ในคลาสวิชาของมหาวิทยาลัย หรือผ่านหูผ่านตากับหนังสือหนังหาบางเล่ม
หมุดคณะราษฎร- ที่ตอกย้ำย่ำรอย การเปลี่ยนผ่านระบอบการปกครองของประเทศ เป็นอีกเสี้ยวเศษมรดกที่คณะก่อการขณะนั้นร่วมจดจารึกไว้ในหน้าประวัติศาสตร์การเมืองไทย
ถ้าคุณปวารณาตนเป็นเสรีชน นี่คือตัวแทนวิญญาณแห่งขบถ ที่ไม่ยอมศิโรราบต่ออำนาจเถื่อนใดๆ
ถ้านิยามตัวเองว่ายังยึดมั่นอนุรักษ์นิยม แผ่นหมุดทองเหลือง แผ่นนั้นคืออีกสมบัติชาติที่น่าหวงแหน ไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าปราสาท-โบราณสถาน
หรือถ้าคุณเป็น”คนไทย” ? คงปฏิเสธกันไม่ได้ว่า นี่คือหมุดหมายหนึ่งของการเปิดสิทธิเสรีภาพของคนทั้งประเทศ เพื่อก้าวไปสู่สิ่งที่อารยะกว่า ศิวิไลซ์กว่า แม้นระยะแรกดูระหกระเหินกระท่อนกระแท่น แต่ก็เชื่อเถิดว่า ถ้าไม่ถูกตัดตอนจากอำนาจนอกกติกา เราจะเดินทางไปได้ไกลกว่านี้ และมั่นคงกว่านี้
“เสรีภาพของประชาชนเป็นสิ่งแปลก ถ้าตัวเราเองไม่ได้ถูกลิดรอนเสรีภาพดังกล่าว ก็จะไม่รู้สึกอะไร และจะพูดได้เสมอว่าคนอื่นยังสามารถอยู่ได้เลยภายใต้การกดขี่ปราบปราม” ป๋วย อึ๊งภากรณ์ ผู้เขียนจดหมายเรียกร้องข้อตกลงการอยู่ร่วมกันอย่าง "รัฐธรรมนูญ"จากเผด็จการถนอม-ประภาส เคยหล่นวาทะไว้อย่างเป็นสัจนิรันดร
แม้ปีนี้และปีอื่นๆ สัญลักษณ์แห่งความหมายนั้นจะไม่อยู่แล้ว แต่สิ่งที่เราควรยึดมั่นรักษาต่อไปคือ หลักการความสมเหตุสมผลต่อการมีชีวิตอยู่ในประเทศ ในฐานะประชาชนผู้สามารถกำหนดชะตากรรมชีวิตตัวเองและสังคมได้ ที่แม้ระยะหลัง กฎเกณฑ์ที่ว่านั้นอาจถูกละเลย จนเริ่มชินชา ถึงวันนี้จะเดินหน้าไม่ได้มาก แต่ยุคสมัยนี้และกาลข้างหน้าเราจะไม่ยอมถอยห่างย้อนไปอีกแล้ว
"หากลองคิดดู สิ่งที่อยู่ก่อนจะทิ้งไปจากวันนี้ จะไม่เสียใจ" ผมฮัมเนื้อเพลงอีกท่อนไว้ในใจ และอยากร้องเปล่งเสียงให้ใครต่อใครได้ยินได้ฟัง..
*เพลงบางสิ่ง ศิลปิน: โมเดิร์นด็อก อัลบั้มเสริมสุขภาพ (1994) เบเกอรี่มิวสิค