แม่น้ำโขงกำลังวิกฤต The Isaander นำความเรียงประวัติของ The ISaan Legend นักร้องนักประพันธ์เพลงลูกทุ่ง ที่ได้ฉายาว่าราชาเพลงแม่น้ำโขง กับประวัติการต่อสู่จากเด็กบ้านนอกขอนแก่นถึงนักร้องดัง ที่แต่งเพลงแรกแล้วโดนรัฐบาลห้ามเปิด จนได้ดิบได้ดีจากเพลงแม่น้ำโขง
_____
ล่องโขงเพ็ญในวันตะเวนลับลำโขงแห้ง
...ปอง ปรีดา ราชาเพลงโขงรำลึก
.
.
ล่องโขงเทียบริมสายชลธาร
คำนี้พี่พานงคราญ
เริ่งรื่นชื่นบานเลาะฝั่งไป
สุขเหลือล่องเรือน้อยลอยเริงใจ
ใต้แสงเด่นเนื้อนวลใย
เราสุขฤทัยเพลินเที่ยวชม
.
ท่อนเริ่มของเพลง 'ล่องโขงคืนเพ็ญ’ ที่ ปอง ปรีดา บรรยายบรรยากาศฝั่งโขงใต้แสงจันทร์ไว้อย่างวิจิตร คนประพันธ์เป็นอดีตหนุ่มแอ๊ดรถ จากจังหวัดขอนแก่น เห็นสายน้ำโขงก็แต่เพียงมองจากประตูรถโดยสารสายขอนแก่น-หนองคาย หลังจากเขาอกหักกับเพลง 'กลับอีสาน’ เพลงแรกของเขาที่รัฐไทยแบนไม่ให้เปิด เนื่องจากมีเนื้อหาให้ใคร่ครวญถึงบ้านเกิด ที่ในขณะนั้น(ประมาณปี พ.ศ.2500) มีกระแสความตื่นกลัวเรื่องการแบ่งแยกดินแดนในภาคอีสาน
ปอง ปรีดา เป็นชื่อในวงการเพลงของ คำปัน ผิวขำ เขาเกิดเมื่อปี 2475 เรียนไม่จบ ม.3 ช่างไม้ขอนแก่นในขณะนั้น เนื่องจากขี้เกียจและตัวเขาเองประกาศว่า “กูเกิดมาเพื่อร้องเพลง” เขาเคยเป็นแอ๊ดรถขอนแก่น-หนองคายและชื่นชอบแม่น้ำโขงจากการมองผ่านประตูรถ
หลังจากนั้นเขามุ่งหน้าเข้ากรุงเทพ ทำทุกวิถีทางเพื่อได้เป็นนักร้อง แต่ไม่ใช่ว่าเส้นทางจะไพเราะเหมือนเพลง สมยศ ทัศนพันธ์ นักร้องเพลงที่เขาชื่นชอบ
ปากกัดตีนถีบ จากเด็กหนุ่มอีสานเรียนไม่จบ ไผ่ฝันอยากบันทึกแผ่นเสียงเป็นนักร้องดัง ไม่ใช่เรื่องง่าย เขาทำทุกอย่าง หาคณะดนตรีเพื่อเข้าไปทำงาน แต่ไม่มีใครรับ คำปัน ต้องไปขายแรงงานเป็นกรรมกรโรงเลื่อยย่านเกียกกาย จนไปถึงต่อยมวยเพื่อเลี้ยงปากท้องและโด่งดันพอประมาณ สถิติชนะ 25 ไม่เคยแพ้ใคร แต่ด้วยความชอบในบทเพลง เขาเลือกแขวนนวมไว้ ตามหาไมค์ร้องเพลงเติมแต่งฝันต่อ
คำปัน ได้เข้าไปอยู่ในวง''ประเทืองทิพย์'' ของ ''ประเทืองทิพย์ บุญญประพันธ์’’ จากการแนะนำของ ครูมงคล อมาตยกุล ที่นี้เอง เป็นที่เกิดขึ้นของ ปอง ปรีดา ที่ครูเพลงตั้งให้ เขาได้เป่าแคน เป่าปาก ให้กับนักร้องหลายคนทั้ง สุรพล สมบัติเจริญ, ทูล ทองใจ ด้วยเป็นคนที่มีความสามารถด้านดนตรีหลายอย่าง อีกทั้งทำเสียงนกเสียงธรรมชาติได้ด้วยการเป่าปากอีกด้วย
ในช่วงนี้เองเขาได้แต่งเพลง "กลับอีสาน” จากประสบการณ์ความทุกยากลำบากของเขาที่เผชิญชีวิตในเมืองหลวง จนได้บันทึกเสียง แต่แล้วก็กลายเป็นเพลงต้องห้ามของรัฐไทยในสมัยนั้นไม่ให้เปิด ชื่อของเขาเลยไม่ได้แจ้งเกิด
หลังจากนั้นเขาได้ ครูนคร ถนอมทรัพย์ แนะนำให้แต่งเพลงเกี่ยวกับความงามของแม่น้ำโขง ที่เขาเคยได้สัมผัสเมื่อครั้งเป็นแอ๊ดรถ เขาแต่งเพลง 'สาวฝั่งโขง' ได้บันทึกเสียงและโด่งดัง ในปีพ.ศ. 2501
เมื่อปักหมุดแรกเกี่ยวกับลำโขงแล้ว เขาได้ยึดหัวหาดแม่น้ำโขง แต่งเพลงที่มีชื่อเพลงว่า ‘โขง' กว่า10เพลง และเพลงที่บรรยายบรรยากาศวิถีชีวิตริมโขงอีกไม่น้อยที่ไม่มีคำว่า'โขง'ในชื่อเพลง จนได้ฉายาราชาเพลงแม่น้ำโขง
อีกอย่างที่ทำให้ ปอง ปรีดา มีชื่อเสียงขึ้นมาจากเอกลักษณ์ที่ใช้คำอีสาน ผสมลงไปในเพลง เช่น ‘โอ้ โขงเอย ก่อนข้อยเคยล่องเรือเกี้ยวสาว คืนยามแลงสองคนหมู่เฮา' ท่อนแรกจากเพลงเพลงคิดถึงฝั่งโขง ถือเป็นหมุดหมายแรกๆที่ใช้ภาษาอีสานในเพลงไทย ที่ต่อมากลายเป็นชื่อเรียกว่าเพลง ‘ลูกทุ่ง’
ปอง ปรีดา พอมีชื่อเสียงหน่อย ได้เข้าไปอยู่ในวง จุฬารัตน์ และ วงรวมดาวกระจาย ตามลำดับ แต่งเพลงที่โด่งดังออกมาเช่น เทพีเชียงใหม่ สาวอยู่บ้านใด๋ ถึงปี พ.ศ. 2511ก็ลาออกจากวง
มาตั้งวงชื่อกับเพื่อนชื่อ ปอง ปรีดา ตระเวนรับงานแถวจ.อุดรธานี แต่ก็เกิดปัญหาบางประการจนต้องยุบวง
ต่อมา ปอง ปรีดา หันมาทำไร่ ปักหลักอยู่ที่ลำนารายณ์ จ.ลพบุรี สร้างครอบครัวกับภรรยา แต่ก็ยังรับงานร้องเพลงตามงานต่างๆอยู่ บั่นปลายชีวิตเขาค่อนข้างลำบาก เขาป่วยเป็นโรค เบาหวาน เก๊าต์ จนได้ประกาศขายแผ่นเสียงของตัวเองหาเงินมาเป็นค่ารักษาพยาบาล
ปอง ปรีดา ได้รับเชิดชูเกียรติเป็นศิลปินมรดกอีสาน สาขาศิลปะการแสดง ประเภท ขับร้อง (เพลงลูกทุ่ง) ประจำปีพุทธศักราช 2551 จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น
เขาเคยกล่าวในงานที่ชาวขอนแก่นจัดพิธี มุทิตาจิตศิลปินมรดกอีสาน "ปอง ปรีดา วาระครบรอบ 78 ปี" ว่าที่ไม่ได้ถูกเสนอชื่อเป็นศิลปินแห่งชาติ "เพราะไม่มีพรรคพวก”
ปอง ปรีดา จ้าวตำนานเพลงแม่น้ำโขง ได้เสียชีวิตลงเมื่อ 6 มกราคม 2554 ทิ้งผลงานไว้พร้อมกับบันทึกบรรยากาศริมฝั่งโขงไว้อย่างงดงาม ในขณะที่แม่น้ำโขงกำลังถูกทำร้ายจากเขื่อน ฝีมือมนุษย์รวมกว่า 30แห่ง ทั้งสร้างแล้วและกำลังเริ่ม
ปีนี้น้ำโขงแห้งเหือดมาก ฝนตกน้อย นี้ในคร่าปกติ น้ำกำลังแดง ปลาแม่น้ำโขงว่ายทวนน้ำขึ้นไปวางไข่ คนหาปลาวางมอง วางลอบ ปลาในตลาดขายกันคึกคักในช่วงน้ำแดง เสียงบ่นอุบจากคนริมโขงว่า ปีนี้ถ้าน้ำยังบ่มา งานแข่งเรือออกพรรษาคงเป็นหมัน
แม่น้ำโขงเส้นเลือดใหญ่ของอุษาคเนย์ เริ่มจากจีนสิ้นสุดที่เวียดนามยาวกว่า 4,880 กิโลเมตร แม่น้ำที่หอบหิ้ววิถีชีวิตแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมความเป็นมา จากอดีตถึงปัจจุบัน กำลังวิกฤตครั้งใหญ่ ปลาบางชนิดอาจสูญพันธ์ ปลาบึกแม่น้ำโขง อาจจะเหลือแค่ตำนาน กลายเป็นวรรคดีความเชื่อคู่กับตำนาน พยานาค พยาคุฑ
ความทรงจำโขงในคืนเพ็ญ งดงาม สดชื่น เงียบสงบ แสงดวงจันทร์กระทบสายโขงไหลเอื่อย สะท้อนผิวน้ำเป็นประกายระยับ ลมเย็นไหลม่วนทวนน้ำกระทบหน้าเบาๆ แสงไฟจากเรือหาปลายามค่ำคืน ล่องไปมา กล่อมด้วยเสียงน้ำไหลและเครื่องเรือมาเป็นระลอก บทสนทนากับคนรักกลายเป็นค่ำคืนที่แสนพิเศษดื่มด่ำริมฝั่งโขง ราวกับเนื้อเพลง ‘ล่องโขงคืนเพ็ญ’ ที่ ปอง ปรีดาประพันธ์ไว้ให้รำลึกถึงแม่น้ำโขง
***รายชื่อเพลงดังของ ปอง ปรีดา
สาวฝั่งโขง สาวอยู่บ้านใด๋ ล่องโขงคืนเพ็ญ เทพีเชียงใหม่ คิดถึงโขง
__________________
#TheIsaander #Isaanderlegend #เด้ออีสานเด้อ #โขง #ปองปรีดา #โขงลำลึก #แม่น้ำโขง #แม่โขงเหลือแค่ชื่อ #ล่องโขงเพ็ญ #คิดถึงโขง